Victor Lidio Jara Martínez

Víctor Lidio Jara Martínez (28 września 1932 – 16 września 1973) był chilijskim nauczycielem, reżyserem teatralnym, poetą, piosenkarzem, działaczem politycznym i członkiem Komunistycznej Partia Chile. Ten wybitny reżyser teatralny, poświęcił się dla rozwoju chilijskiego teatru, reżyserując szeroki wachlarz chilijskich sztuk. Jednocześnie rozwijał się w dziedzinie muzyki i odegrał kluczową rolę wśród neo-folklorystycznych artystów którzy założyli Nueva Cancion Chilena – ruch, który doprowadził do rewolucji w muzyce popularnej swego kraju w czasach rządu Salvadora Allende. Wkrótce po zamachu stanu w Chile w dniu 11 września 1973 r., został aresztowany, torturowany, a ostatecznie zastrzelony z 44 pocisków z karabinów maszynowych. Jego ciało zostało później wyrzucone na ulicę na peryferiach Santiago. Victor Jara stał się symbolem walki o prawa człowieka i sprawiedliwość w całej Ameryce Łacińskiej.

Víctor Jara urodził się w miejscowości Lonquén, niedaleko miasta Santiago w biednej rodzinie chłopów. Ojciec Manuel Jara był analfabetą i chciał, aby jego dzieci poszły do pracy tak szybko, jak tylko mogli, a nie zdobywali wykształcenie, więc w wieku 6, Jara już pracował. Ponieważ Manuel Jara nie by w stanie utrzymać rodziny wziął się do picia i stał się agresywny. Jego związek z żoną uległ pogorszeniu i Manuel opuścił rodzinę, kiedy Víctor był jeszcze dzieckiem. Matka zmarła, gdy Victor miał 15 lat. Victor Jara jako młodzieniec zaczął studiować księgowość, ale szybko przeniósł się do seminarium duchownego. Po kilku latach jednak rozczarował się Kościołem i opuścił seminarium. Następnie spędził kilka lat w wojsku przed powrotem do swojego rodzinnego miasta, gdzie całkowicie poświęcił się dla teatru i muzyki ludowej.

Jara był pod głębokim wpływem folkloru z Chile jak i z innych krajów Ameryki Łacińskiej. Szczególnie inspirował się takimi artystami jak Violeta Parra, Atahualpa Yupanqui, i poeta Pablo Neruda. Jara zaczął swoją podróż z folklorem w połowie 1950 roku, kiedy to zaczął śpiewać z grupą Cuncumen. Swoją pierwszą płytę nagrał w 1966 roku. Od 1970 całkowicie poświęcił się karierze muzycznej pozostawiając pracę w teatrze. Jego utwory były połączeniem tradycyjnej muzyki ludowej i lewicowego aktywizmu politycznego. Z tego okresu, najbardziej znane utwory to „Plegaria un labrador”, „Te Recuerdo Amanda”. Poparł koalicję Unidad Popular i jej kandydata Salvadora Allende na prezydenta Chile, biorąc udział w kampanii jako wolontariusz, dając również darmowe koncerty.

Kampania Allende była udana, i w 1970 roku został on wybrany na prezydenta Chile. Jednak chilijska prawica, która sprzeciwiała się polityce Allende zorganizowała zamach z pomocą chilijskiej armii w dniu 11 września 1973 r., w trakcie którego Allende został zabity przez ludzi Pinocheta. W chwili zamachu Jara był w drodze do uniwersytetu, gdzie był nauczycielem. Tej nocy spał w uczelni wraz z innymi nauczycielami i uczniami, i śpiewał patriotyczne pieśni.

Rankiem 12 września, Jara został wraz z tysiącami innych osób zatrzymany i zamknięty jako więzień na stadionie w Chile. Wiele osób przetrzymywanych na stadionie było torturowanych i zabitych przez siły zbrojne. Jara był wielokrotnie bity i torturowany. Połamano mu kości w rękach oraz żebra. Wyzywająco, śpiewał część „Venceremos” („Wygramy”), pieśń wspierającą koalicję Unidad Popular. Po dalszych torturach został zastrzelony w dniu 16 września, a jego ciało zostało wywiezione na peryferia Santiago i pozostawione na ulicy.

Zmasakrowane ciało znaleźli pracownicy kostnicy, którzy odkryli w jego ciele 44 pociski. Dostali oni jednak polecenie pochowania jego ciała wraz z resztą ofiar w anonimowej, zbiorowej mogile. Na szczęście któryś z pracowników rozpoznał Victora i poinformował jego żonę. Ta udał się w pośpiechu, aby wykraść ciało męża i zorganizowała tajny pogrzeb. Uczestniczyły w nim 4 osoby. Po pogrzebie męża, Joan Jara uciekła z kraju w tajemnicy.

Obecnie żona Victora mieszka w Chile i uruchomiła Fundację imienia Victora Jara. Stadion na którym Victor Jara został zamordowany został nazwany jego imieniem. Przed śmiercią, Jara napisał wiersz o warunkach więźniów na stadionie, wiersz został napisany na papierze, który został ukryty wewnątrz buta jego przyjaciela. Wiersz nie miał tytułu, ale powszechnie znany jest jako „Estadio Chile” (Stadion Chile).

„Somos cinco mil
en esta pequeña parte de la ciudad.
Somos cinco mil
¿Cuántos seremos en total
en las ciudades y en todo el país?”

“Jest nas pięć tysięcy
w tym niewielkim skrawku miasta.
Jest nas pięć tysięcy.
Ile nas w sumie jest
we wszystkich miastach całego kraju?”

W czerwcu 2008 r. chilijski sędzia Juan Eduardo Fuentes ponownie otworzył śledztwo w sprawie śmierci Victora Jara. Sędzia Fuentes powiedział, że zbadano 40 nowych dowodów przedstawionych przez rodzinę oraz nakazał przeprowadzenie ekshumacji ciała Victora, w celu zdobycia większej ilości informacji o jego śmierci. Analiza potwierdziła tożsamość zmarłego, oraz to że stracił on życie w wyniku postrzelenia ponad 30 kulami. W dniu 3 grudnia 2009 r., odbył się ponowny pogrzeb Victora Jary. Trumna ze szczątkami przez trzy dni spoczywała w siedzibie Fundacji Victor Jara, gdzie złożyło mu hołd kilkanaście tysięcy osób.

Upamiętnienia i odniesienia

1. W dniu 22 września 1973 roku, rosyjski astronom Nikolai Stepanovich Chernykh nazwał nowo odkrytą asteroidę 2644 imieniem Victora Jara, na cześć jego życia i twórczości artystycznej.
2. Amerykanin Phil Ochs piosenkarz folkowy, który spotkał i występował z Jara podczas tourne po Ameryce Południowej, zorganizował koncert charytatywny ku jego pamięci w Nowym Jorku w 1974 roku. Koncert zatytułowany „Wieczór z Salvador Allende”, gościł m.in.: Boba Dylana, Pete Seeger, Arlo Guthrie i Ochs.
3. W 1978 roku powstał biograficzny film o muzyku zatytułowany „El Cantor”. Wyreżyserował go znajomy Victora, Dean Reed, który również zagrał główną rolę w filmie.
4. Holendersko-szwedzki piosenkarz Cornelis Vreeswijk nagrał „Blues For Victor Jara” w 1980 roku.
5. Muzyk Alexander Gradsky stworzył rockową operę Stadium (Стадион) w 1985 roku w oparciu o wydarzenia związane ze śmiercią Victora Jara.
6. Południowo-amerykański zespół Calexico otworzył swój nowy album z 2008 piosenką „Victor Jara’s Hands”

Niektóre utwory wspominające muzyka

1. Chilijska grupa Inti-Illimani zadedykowała mu piosenki “Canto de las Estrellas” i „Cancion a Victor”
2. W 1975 roku norweski piosenkarz folkowy Lillebjørn Nilsen zawarł w swoim albumie piosenkę zatytułowaną „Victor Jara”
3. Francuski piosenkarz Pierre Chêne napisał też piosenkę o jego śmierci pt „Qui Donc Est Un Homme?
4. Zespół The Clash śpiewają o muzyku w piosence „Washington Bullets” na ich albumie z 1980r.
5. Piosenkarka Christy Moore nagrała piosenkę „Victor Jara”
6. Zespół „Heaven Shall Burn” napisał i wykonał dwie piosenki o muzyku
7. Niemiecki piosenkarz Hannes Wader opublikował swoją piosenkę „Victor Jara” na swoim albumie „Wünsche” w 2001 roku… i wiele wiele innch utworów…

[embedyt] https://www.youtube.com/embed?listType=playlist&list=PLE3B3B28B9D12874A&layout=gallery[/embedyt]